چگونه مشکلات هارد را با استفاده از Chkdsk در ویندوز 7، 8 و 10 حل کنیم

هر زمان که با خطای هارد مواجه شدید یا رفتار عجیبی را در ارتباط با درایوهای هاردتان مشاهده کردید، می‌توانید از Check Disk به عنوان یک منجی استفاده نمایید. در این‌جا راهنمای کاملی در زمینه‌ی استفاده از ابزار Check Disk آورده شده که در تمامی نسخه‌های ویندوز موجود است.

Chkdsk چه‌کار می‌کند (و چه زمانی باید از آن استفاده کنید)

امکان Check Disk که تحت عنوان chkdsk نیز شناخته می‌شود (زیرا از همین فرمان باید برای اجرای آن استفاده کنید)، کل هاردتان را اسکن کرده و راهی برای حل مشکلات پیدا می‌کند. این ابزار خیلی هم فوق‌العاده نیست و اجرای آن نیز می‌تواند زمان‌بر باشد اما می‌تواند از بزرگ‌ترشدن مشکلات و ازدست‌دادن داده در طولانی‌مدت جلوگیری کند. Chkdsk تعدادی کاربرد دارد که به نحوه‌ی اجرای آن بستگی دارد:

• کاربرد اولیه‌ی chkdsk اسکن یک‌پارچگی فایل‌های سیستم و فراداده‌های آن بر روی درایو می‌باشد تا هرگونه خطای منطقی فایل‌ها را برطرف کند. چنین خطاهایی می‌توانند شامل ورودی‌های خراب در جدول فایل‌های اصلی (MFT) درایو، توصیف‌کننده‌های دارای امنیت بد در فایل‌ها یا حتی برچسب زمانی غیرمنطبق یا اطلاعات نادرست در مورد اندازه‌ی تک‌تک فایل‌ها باشد.
• Chkdsk همچنین می‌تواند تمامی سکتورهای موجود در درایو را اسکن کرده و به دنبال سکتورهای نادرست بگردد. سکتورهای نادرست در دو شکل وجود دارند: سکورهای نادرست نرم که می‌توانند در صورت نوشتار نادرست داده به وجود بیایند و سکتورهای نادرست سخت که می‌توانند به واسطه‌ی آسیب فیزیکی به دیسک رخ دهند. Chkdsk تلاش می‌‎کند تا با تعمیر سکتورهای نادرست نرم و علامت‌زدن سکتورهای نادرست سخت و عدم استفاده از آن‌ها این مشکل را حل کند.

تمامی این موارد زیادی فنی هستند، اما نگران نباشید: لزومی ندارد که تمامی ورودی‌ها و خروجی‌ها را بدانید. کافی است نحوه‌ی اجرای کار و زمان انجام آن را بلد باشید.

توصیه می‌کنیم که هر چند ماه یک بار از chkdsk به همراه ابزار S.M.A.R.T به عنوان یک روش نگه‌داری استفاده کنید تا پشتیبانی لازمه از درایوها را انجام داده باشید. همچنین می‌توانید هر زمانی که ویندوز به شکل غیرمعمول خاموش شد، مثلاً زمانی که برق رفت یا سیستمتان هنگ کرد، از این کار بهره بگیرید. گاهی اوقات ویندوز به صورت اتوماتیک در حین بالاآمدن اسکن را انجام می‌دهد، اما غالباً مجبورید خودتان این کار را انجام دهید. حتی اگر مشکلات عجیبی با نرم‌افزارهایتان دارید و آن‌ها به‌درستی بارگذاری نشده یا هنگ می‌کنند و راهی برای حل مشکل ندارید، می‌توانید استفاده از این ابزار را مدنظر داشته باشید.

به عنوان مثال: زمانی با با نرم‌افزار Outlook مشکل داشتم و مدت‌زمان کوتاهی پس از اجرای آن با مشکل بسته‌شدن نرم‌افزار مواجه می‌شدم. پس از طی مراحل زیادی از رفع اشکال، اسکن chkdsk نشان داد که در محل ذخیره‌ی داده‌های Outlook مشکل سکتور نادرست را دارم. خوشبختانه chkdsk توانست در این مورد سکتورها را بازیابی کند و پس از استفاده از آن، همه چیز به حالت معمول بازگشت.

نحوه‌ی مشاهده‌ی مرگ هارد با استفاده از S.M.A.R.T

اگر chkdsk به مشکل برخورد، علی‌الخصوص در زمینه‌ی سکتورهای نادرست سخت، و نتوانست تعمیرات لازمه را انجام دهد، امکان عدم استفاده از داده وجود خواهد داشت. این موضوع خیلی محتمل نیست اما امکان رخ‌دادنش وجود دارد. بدین‌منظور، می‌بایست همواره مطمئن شوید که یک فایل پشتیبان از داده‌هایتان دارید و قبل از اجرای chkdsk از کامپیوترتان بک‌آپ بگیرید.

ابزار chkdsk در تمامی نسخه‌های ویندوز عملکرد یکسانی دارد. در این مقاله با ویندوز 10 کار خواهیم کرد و تصاویر ارائه‌شده در این محیط هستند؛ در صورتی که از ویندوز 7 یا 8 استفاده می‌کنید تصاویر مربوطه فرق خواهند کرد، اما عملکرد chkdsk یکسان خواهد بود و در صورت وجود تفاوت نیز بدان اشاره خواهیم کرد. ما در مورد استفاده از از طریق Command Prompt صحبت خواهیم کرد تا در صورت عدم بوت ویندوز نیز بتوانید از این امکان بهره بگیرید.

چگونه یک دیسک را در ویندوز بررسی نماییم

استفاده از ابزار Check Disk از طریق ویندوز دسکتاپ ساده است. در File Explorer، بر روی درایو مدنظرتان کلیک راست کرده و گزینه‌ی «Properties» را انتخاب کنید.

در پنجره‌ی Properties، به تب «Tools» رفته و سپس بر روی دکمه‌ی «Check» کلیک کنید. در ویندوز 7، نام این دکمه «Check now» می‌باشد.

در ویندوز 8 و 10، امکان دارد که ویندوز به شما پیغام دهد که هیچ خطایی را روی درایو پیدا نکرده است. اما با این حال باز هم باید یک اسکن دستی را با کلیک روی «Scan Drive» انجام دهید. این کار بدون تلاش برای تعمیر، فقط عملیات اسکن را انجام خواهد داد و به همین دلیل در این مقطع کامپیوترتان ریستارت نمی‌شود. اگر این اسکن سریع مشکلی را پیدا کند، ویندوز گزینه‌هایی را پیش رویتان خواهد گذاشت. البته اگر می‌خواهید این کار را با فوریت بیشتر انجام دهید، باید از طریق command prompt فرمان chkdsk را اجرا کنید که این موضوع اندکی بعدتر در همین مقاله آموزش داده خواهد شد.

در صورتی که پس از اسکن درایو هیچ خطایی پیدا نشود، باید روی «Close» کلیک کنید.

در ویندوز 7 وقتی که روی گزینه‌ی «Check now» کلیک می‌کنید، پیغامی ظاهر خواهد شد که به شما اجازه‌ی انتخاب گزینه‌های بیشتری را نیز می‌دهد که شامل تمایل شما مبنی بر تعمیر خودکار خطاهای فایل‌های سیستمی و اسکن سکتورهای نادرست می‌شود. اگر می‌خواهید کامل‌ترین بررسی را روی دیسک انجام دهید، هر دو گزینه را انتخاب کرده و بر روی «Start» کلیک کنید. بدانید که اگر اسکن سکتور را به این مخلوط اضافه کنید، بررسی دیسکتان مدتی طول خواهد کشید. اگر برای چند ساعت به کامپیوترتان احتیاج ندارید، می‌توانید سراغ این کار بروید.

اگر گزینه‌ی تعمیر خطاهای فایل سیستمی یا اسکن سکتورهای نادرست را انتخاب کنید، ویندوز دیگر قادر نخواهد بود که در حین اسکن به شما خدمات ارائه کند. البته اگر این موارد را انتخاب کردید باز هم می‌توانید با کلیک بر روی cancel عملیات را لغو کرده یا زمان‌بندی انجام داده و به ویندوز بگویید که پس از شروع مجدد، عملیات بررسی دیسک را انجام دهد.

نحوه‌ی مشاهده‌ی وضعیت یا لغو عملیات زمان‌بندی‌شده برای بررسی دیسک

اگر مطمئن نیستید که عملیات بررسی دیسک را برای شروع مجدد بعدی ویندوز برنامه‌ریزی کرده‌اید، می‌توانید به‌راحتی و با استفاده از Command Prompt این موضوع را بررسی کنید. می‌بایست با استفاده از امکانات مدیریتی یا administrative محیط Command Prompt را اجرا نمایید. بر روی منوی استارت کلیک کرده و عبارت «command prompt» را تایپ کنید. بر روی نتیجه کلیک راست کرده و گزینه‌ی «Run as administrator» را انتخاب کنید.

در این محیط، عبارت زیر را تایپ کنید؛ در صورت لزوم حرف مربوط به درایوتان را عوض کنید.

chkntfs c:

اگر بررسی دستی درایو را زمان‌بندی کرده باشید، پیغامی را در این زمینه مشاهده خواهید نمود.

اگر ویندوز بررسی خودکار درایو را زمان‌بندی کرده باشد، پیغامی را مبنی بر کثیف‌بودن درایوتان مشاهده خواهید کرد و این بدان‌معنا خواهد بود که این درایو با خطاهای بالقوه علامت‌گذاری شده است. چنین فرایندی نشان می‌دهد که ویندوز در شروع بعدی، عملیات بررسی را انجام خواهد داد. اگر اسکن خودکار برنامه‌ریزی نشده باشد، پیغامی را مبنی بر کثیف‌نبودن درایوتان مشاهده خواهید کرد.

اگر بررسی دیسک برای شروع بعدی ویندوز برنامه‌ریزی شده باشد، اما شما می‌خواهید که این فرایند را لغو کنید، باید دستور زیر را در محیط مربوطه تایپ کنید:

chkntfs /x c:

شما هیچ بازخوردی مبنی بر لغو اسکن دریافت نخواهید کرد، اما بدانید که فرایند لغو شده است. این دستور در اصل درایو مربوطه را در شروع بعدی ویندوز از chkdsk محروم می‌کند. اگر باز هم در شروع بعدی ویندوز متوجه شدید که عملیات اسکن برنامه‌ریزی شده است، ویندوز این لطف را در حق شما انجام داده و 10 ثانیه زمان می‌دهد تا در صورت نیاز فرایند اسکن را همان‌جا نادیده بگیرید.

نحوه‌ی استفاده از دستور Chkdsk در Command Prompt

اگر می‌خواهید از Command Prompt استفاده کنید (یا شاید به واسطه‌ی بالانیامدن ویندوزتان مجبورید)، می‌توانید اندکی کنترل بیشتر را بر روی فرایند بررسی دیسکتان داشته باشید. همچنین اگر از ویندوز 8 یا 10 استفاده می‌کنید، تنها راه برای برای اعمال فشار در زمینه‌ی تعمیر اتوماتیک یا اسکن سکتورهای نادرست در این مخلوط، استفاده از محیط Command Prompt است. با استفاده از اختیارات مدیریتی Command Prompt را باز کنید. می‌توانید با فشردن کلیدهای Windows+X روی صفحه‌کلید و انتخاب گزینه‌ی «Command Prompt (Admin)» این کار را انجام دهید. شما از فرمان chkdsk استفاده خواهید کرد. این فرمان دارای تعدادی سوئیچ اختیاری می‌باشد اما ما با دو مورد از آن‌ها بیشتر سروکار داریم: /f و /r.

اگر صرفاً از دستور chkdsk به‌تنهایی استفاده کنید، درایو شما را حالت read-only یا صرفاً مطالعه اسکن خواهد کرد. در این حالت فقط خطاها را گزارش می‌کند و تلاشی برای تعمیرشان انجام نمی‌دهد. به همین دلیل، این کار معمولاً بدون ریستارت‌شدن کامپیوترتان انجام می‌گیرد.

اگر می‌خواهید از chkdsk برای تعمیر خطاهای فایل‌های سیستم در حین اسکن استفاده کنید باید سوئیچ /f را به آخر فرمان اضافه کنید. توجه داشته باشید که اگر فایل‌هایی از آن درایو را تحت استفاده داشته باشید (که احتمالاً این‌گونه هست)، از شما خواسته می‌شود که فرایند اسکن را برای شروع مجدد بعدی برنامه‌ریزی نمایید.

chkdsk /f c:

اگر می‌خواهید chkdsk سکتورهای نادرست را نیز اسکن کند، باید از سوئیچ /r نیز بهره بگیرید. وقتی که از سوئیچ /r استفاده کنید، سوئیچ /f نیز به صورت خودکار اعمال خواهد شد و این بدین‌معناست که chkdsk هم خطاهای منطقی و هم سکتورهای نادرست را اسکن می‌کند. اگرچه لزومی ندارد، اما استفاده از هر دو سوئیچ /r و /f به صورت همزمان نیز هیچ ایرادی ندارد.

chkdsk /r c:

اجرای chkdsk /r باعث می‌شود که کامل‌ترین اسکن روی درایوتان انجام گیرد و اگر زمان اضافه برای بررسی سکتور دارید، شدیداً توصیه می‌کنیم که هر از چندگاهی از این فرمان بهره بگیرید.

البته پارامترهای دیگری هم هستند که می‌توانید در هنگام استفاده از chkdsk از آن‌ها بهره بگیرید. برای کامل‌شدن متن و ارضای روح نخبه‌بودنمان، می‌توانیم این موارد را نیز به متن اضافه کنیم:

C:\>chkdsk /?

Checks a disk and displays a status report.

CHKDSK [volume[[path]filename]]] [/F] [/V] [/R] [/X] [/I] [/C] [/L[:size]] [/B]

  volume          Specifies the drive letter (followed by a colon),

                  mount point, or volume name.

  filename        FAT/FAT32 only: Specifies the files to check for fragmentation.

  /F              Fixes errors on the disk.

  /V              On FAT/FAT32: Displays the full path and name of every file

                  on the disk.

                  On NTFS: Displays cleanup messages if any.

  /R              Locates bad sectors and recovers readable information

                  (implies /F).

  /L:size         NTFS only:  Changes the log file size to the specified number

                  of kilobytes.  If size is not specified, displays current

                  size.

  /X              Forces the volume to dismount first if necessary.

                  All opened handles to the volume would then be invalid

                  (implies /F).

  /I              NTFS only: Performs a less vigorous check of index entries.

  /C              NTFS only: Skips checking of cycles within the folder

                  structure.

  /B              NTFS only: Re-evaluates bad clusters on the volume

                  (implies /R)

The /I or /C switch reduces the amount of time required to run Chkdsk by

skipping certain checks of the volume.

امیدواریم که chkdsk تمامی مشکلات هاردتان را برطرف کند و بتوانید دوباره به استفاده‌ی نرمال از کامپیوترتان بازگردید.